Dünyanın Eşsiz Kültür Mirası: Nemrut Dağı Milli Parkı

Nemrut Dağı Milli Parkı Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan Adıyaman ilinin sınırları içerisindedir. 1988’de milli park statüsü kazanmıştır. 13.827 hektar yüzölçümüne sahiptir. Eski dönemlerde ‘Kommagene’ diye bilinen arkeolojik kalıntılar, milli parkın sahip olduğu kültürel zenginliklerdendir. Burada yer alan devasa heykeller, Antiochos tümülüsü Yenikale, Eskikale, Cendere Köprüsü ve Karakuş Tepe de milli parkı değerli kılan unsurlardır. Tümülüsün yüksekliği 2150 metredir. Fırat Nehri ovalarına ve geçitlerine hakim bir tepede yer almaktadır. Antiochos tümülüsünün Kuzeyde bir girişi vardır. Doğuda ve batıda teras şeklinde avlular mevcuttur. Teraslarda kartal ve aslan heykelleri olup aralarında 7 metre yüksekliğe sahip büyük heykeller vardır. Bunlar dik taş bloklarla çevrilmiştir ve bu blokların üzerinde çeşitli kabartmalar vardır. Kahta Köyü’nün yakınlarında Arsameia bulunmaktadır. Arsameia Kommagene’nın başşehridir ve burası Mithridates’a ait kutsal alan olarak kabul edilmektedir.
Parkın sınırlarına dahil olan Cendere Köprüsü ise Cendere’nin daraldığı yerde iki kaya üzerindedir. Tek kemerli bu köprünün sütunları üzerinde bir kitabe mevcuttur. Kitabeden anlaşıldığına göre köprü Roma İmparatoru Septimus Severus, eşi ve oğulları için yaptırılmıştır. Karakuş Tepe Tümülüsü ise Arsameia’nın 10 kilometre güneybatısındadır. 21 metre yükseklikteki bu Tümülüse krallık kadınlarının defnedildiği bilinmektedir.
Kült yazıtlarında Büyük İskender’in ve Darieos’un soyundan gelen Antiochos, heykellerin yüzünü doğuya ve batıya döndürmüştür.
Kommagene’de gün doğumunu ilk gören yer doğu terasıdır. Doğu terası; Atalar Galerisi, Tanrılar Galerisi, Ateş Sunağı olmak üzere 3 bölümden meydana gelir. Tanrılar galerisinde bulunan devasa tanrı heykellerinin sırtı anıt mezara dönüktür. Terasın hem kuzeyinde hem de güneyinde Kommagene Kraliyet ailesinin kabartma stelleri bulunmaktadır.
Kuzey teras, doğu ve batı teraslarının birbirine bağlanmasını sağlayan 100 metrelik tören yolu olup üzerinde stel kaideleri vardır ve bunlar tamamlanmamıştır.
Batı Teras ise gün batımının tüm ihtişamıyla izlendiği bir yerdir ve görünüş itibariyle Doğu terasına benzemektedir. tanrılar galerisinde bulunan heykellerin dizilişi ve heykellerin arkasında yer alan yazılar hemen hemen iki terasta da aynıdır.
1.75m yüksekliğindeki ve 2.40m genişliğindeki Aslan Horoskopu da buradadır.
Nemrut Dağı Milli Parkı, 13.850 hektarlık bir alanı kapsamaktadır. Kommagene Krallığı’nın günümüze ulaşmayı başarmış yapıtlarından Nemrut Dağı Tümülüsü, Arsemia, Eski Kâhta Kalesi, Karakuş Tümülüsü ve Cendere Köprüsü gibi eserler milli parkın muhtevatiyatını oluşturmaktadır.

Eski Kâhta Kalesi
Kommagene Krallığı’nın inşa ettiği bu kale Arsameia ile beraber kullanılmıştır. Kalede Ortaçağ izleri göze çarpmaktadır. Dev surlarla çevrelenmiş kalenin içerisinde hamam, su sarnıçları, zindan, cami, Kâhta Çayı’na inen giden su yolu vardır.

Arsameia Ören Yeri
Arsameia, milattan önce 3. yüzyılın başlangıcında Kommagene’lerin atası sayılan 3. Arsames’ın Eski Kâhta Kalesi’nin tam karşısında kurulan krallığın idare merkezi ve yazlık başkentidir. Anadolu’nun en büyük Grekçe yazıtı burada bulunmaktadır. Tepe üzerinde yer alan platformda da Mitridathes Kallinikos’a ait saray ve mezar tapınağı vardır.
Karakuş Tümülüsü
Adıyaman-Kâhta’nın girişinde, Milli parkın güneybatısındaki bu anıt mezarınII. Mithradates’in yeğeni Aka, kızkardeşi Antiochia ve annesi İsas için yaptırıldığı bilinmektedir. Sütun üzerinde yer alan kartal nedeniyle Karakuş Tümülüsü diye isimlendirilmiştir. Eserin orijinalinde güney, doğu ve batı yönlerde 4’er sütun mevcutken bugün doğuda 2 sütun, batıda bir sütun ve güneyde de bir sütun vardır. Doğu sütunun üzerinde kartal ve aslan heykel kalıntılarına, batıda bulunan sütunun üzerinde ise tokalaşma reliefine rastlanmaktadır.

Cendere Köprüsü
Roma mimarisinin en görkemli eserlerinden biri olma unvanına sahip olan bu köprü yaya trafiğine açıktır. Adıyaman iline 55 km uzaklıkta yer alan köprü Karakuş Tümülüsü’nün kuzeydoğusunda bulunmaktadır.