Türkiye antik kentler, zengin kültürümüzün önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Farklı hikayeleri ve yüzyılları aşan geçmişiyle Türkiye’deki tarihi antik kentler, ülkemizin sahip olduğu önemli kültürel mirasın büyük bir bölümünü teşkil etmektedir. Onun için ülkemizdeki antik kentler bu kapsamda değerlendirilmeli, yalnızca yıkık, harabeye dönmüş taş yığınları gözüyle bakılmamalıdır. Her biri tarihte iz bırakan olaylara sahne olmuş, miadını doldursa da tarihi bir güzellik olmas vasfını hâlâ kaybetmemiştir. Her yapının geçmişten getirdiği farklı şeyler vardır. Mesela tarihi kent gezisi sırasında gördüğümüz sütunlar ve resimler, binlerce yıl önce yaşamış insanlar hakkında bize değerli bilgiler vermektedir. Böylelikle o insanların dünyasına yolculuk yapmamız mümkün olmaktadır. Asırlardır pek çok medeniyetin beşiği olan ülkemiz de, antik kentler bakımından son derece zengindir. Türkiye’nin dört bir yanında rastlayabileceğimiz, farklı uygarlıklara ait bu antik kentler, bize geçmişe dair anlamlı mesajlar vermektedir. İşte Türkiye antik kentleri içerisinde ön plana çıkan bazı yapılar:

Efes Antik Kenti

İzmir’de bulunan tarihi kent, Selçuk ilçesinin önemli sembollerindendir. M.Ö. 6000’li yıllara dayanan Efes Antik Kenti, özellikle Hristiyanlar için ayrı bir öneme sahiptir. Hristiyanlar, Hazret-i Îsâ’nın bazı havarilerinin bu kentte bulunduğunu söylemektedir. Esasen bu antik kenti; Neolitik dönem, Helenistik dönem ve ve Roma dönemi şeklinde 3 döneme ayırarak değerlendirmek daha sağlıklı olacaktır. Bugün helenistik ve roma dönemlerine ait eserlerin daha fazla görüldüğü söylenebilir.

Efes Antik Kenti’nin ticari hacmi çok büyük olsa da Menderes Nehri’nden gelen alüvyonlar limanın dolmasına ve ticaretin gerilemesine yol açmıştır. Bilim, uygarlık, kültür ve sanat gibi alanlarda daima önemli bir rol oynamıştır. Asya ve Avrupa arasında bulunan bir liman kenti görevi üstlenmiştir. Roma İmparatoru Augustus’un hüküm sürdüğü zamanlarda Efes, Asya eyaletinin başkentiydi ve nüfusu 200.000’in üzerindeydi. Celsius Kütüphanesi ise Efes Antik Kenti’nin bugüne ulaşan en ilginç yapılarından biridir. Bu kütüphane aynı zamanda bir mezar anıtı olarak nitelendirilebilir. Efes valisi Celsius’ın ölümünden sonra oğlu tarafından babasına ithafen yaptırılmıştır.

Aigai Antik Kenti

Manisa ilinin yakınlarındadır. Milattan önce 1100’lü yıllarda Aioller tarafından inşa edilmiştir. Milattan sonra 17 tarihinde meydana gelen depremde yıkılmış fakat İmparator Tiberius’un katkılarıyla yeniden yapılandırıldı. Meclis binası, üç katlı agora ve tiyatro gibi çeşitli kamu binasına ev sahipliği yapan antik kent, yağmur sularının sarnıçlara yönlendirilmesini sağlayan kanalizasyon sistemine de sahipti.

Aizanoi Antik Kenti

Aizanitis’lerin temel yerleşim yerlerinden biriydi. Zeus Tapınağı’nın çevresinde yapılan kazılar, milattan önce 3000’lü yıllara ait kalıntıları ortaya çıkarmıştır. Milattan önce 133 itibariyle Roma egemenliğine dâhil olan bu kent, Stadyum-Tiyatro kompleksi’nin ve Zeus Tapınağı’nın bulunduğu bir yer olup Roma için önemli bir merkezdi.

Ani Antik Kenti

Kars merkezinden 42 kilometre uzaklıkta olan bu kent, konumu dolayısıyla şehir savunması ve ticaret için kritik bir nokta olarak kabul edilmekteydi. Öte yandan İpek Yolu da buradan geçmekteydi ve bu, kentin önemini daha da artırmıştı. Katedrallerin, kiliselerin ve camilerin bir arada görüldüğü bu kent, 4500 metre uzunlukta ve 8 metre yükseklikteki surlarla çevriliydi.

Hattuşaş Antik Kenti

Hitit kentlerinden biri olan Hattuşaş, Unesco Dünya Mirasları listesine girmiştir. Kentte çeşitli kabartma eserlere, yazıtlara, kalelere, tapınaklara ve çivi yazılarına rastlanmıştır. Hititler ve Mısır arasında imzalanan Kadeş antlaşmasının metnine burada ulaşılmıştır ve o metin şimdi İstanbul Arkeoloji müzesinde’dir.

Milet Antik Kenti

Aydın ilinin Söke ilçesi civarında bulunan Milet, Roma çağından kalma tiyatrosuyla, Roma Hamamlarıyla, Delphinion, Gymnasium, Ionik Stoa, Kuzey Agora, Capito hamamları, Bouleterion, Güney Agora, Faustina Hamamı gibi yapılarıyla Türkiye’deki antik kentler içerisinde ön plana çıkmaktadır.

Knidos Antik Kenti

Muğla-Datça bölgesinde yer almaktadır. Bilim ve sanatın beşiği olarak nitelendirilebilir. Euryphon, Polygnotos, Sostratos ve Eudoksus gibi ünlü bilim insanlarının ve sanatçılardan bazıları burada yaşamıştır.

Zeugma Antik Kenti

Eski Commagene krallığında bulunan önemli bir yerleşim merkezidir. Büyük İskender’in generali Seleucus Nicator tarafından kurulan bu kent Gaziantep antik kentler içerisinde yer almaktadır.

Türkiye’deki antik kentler elbette bununla sınırlı değildir. Daha burada sayamadığımız onlarca antik kent, ülkemizin sınırları içerisinde yer almakta ve görülmeye değer bu tarihi antik kentler, geçmiş ile bugün arasında köprü vazifesi görerek bize yüzyıllar öncesinden çok özel bilgiler sunmaktadır.